KAWRUH
BUDAYA GAMELAN KARAWITAN
1. Pangertosan
Uyon-Uyon
Saking tembung ‘manguyu-uyu’ inggih menika pasugatan
gendhing mirunggan ing adicara pahargyan pinanganten utawa ing pagelaran
ringgit purwa. Unining gendhing tanpa joged utawi umumipun kanthi thuthukan
alon. ‘uyu’, (kn.) Gegendhingan nabuh gamelan (ing nalikane duwe gawe) miturut
Baoesastradjawa W.J.S Poerwadarminta
2. Pangertosan
Gamelan Jawa
Gamelan jawa iku salah jinis corak gamelan sing urip
nang Jawa Tengah uga Yogyakarta lan sebageyan Jawa Wetan. Musik gamelan Jawa
iki beda karo musik gamelan saka daerah liya. Musik gamelan Jawa lumrahe nduwe
nada luwih lembut lan luwih alon. Beda karo musik gamelan Bali sing nduwe nada
luwih cepet, uga gamelan Sundha sing rasa musike nglaras banget lan didhominasi
swara suling.
Gamelan
Jawa iku uga kasebut pentatonis. Saprangkat gamelan komplit iku nduwe 2 laras
inggih punika Gamelan Slendro lan Gamelan Pelog. Laras slendro beda karo pelog,
ing slendro ora ana nada 4 (papat/pat) karo 7 (pitu/pi). Laras slendro nduwe 5
nada, inggih punika 1 2 3 4 5 6 kanthi interval kang padha. Dene laras pelog
iku nduwe 7 nada inggih punika 1 2 3 4 5 6 7. Nadyan mangkono, gamelan
pentatonis kuwi dhasare ana 5 nada.
Laras
inggih punika swara kang ajeg dhuwur, ora owah, kasebut uga nada, sistemnada/
tonalsystem. Laras Slendro (Sl.) ateges sistem nada kang manut cendhek-dhuwure
lan interval saka gamelan slendro, semono uga laras pelog (Pl.). Titi laras
inggih punika notasi nada kang ditulis manut sistemnada laras lan pathete. Dene
pathet (Pt.) inggih punika ukuran cendek-dhuwuring laras, minangka wates
wilayah nada. Pathet ing laras slendro iku antarane, pathet Nem (6), pathet
Sanga (9), lan pathet Manyura (Myr). Dene pathet ing laras pelog inggih punika,
pathet Lima (5), pathet Nem (6), lan pathet Barang (Br.).
Ing ngisor iki bab ricikan gamelan
1. Wujud
Tebokan
Ricikan gamelan ingkang wujud tebokan kayadene
Bedhug, Kendhang (kendhang gendhing, kendhang ketipung, kendhang batangan, lan
kendhang wayangan), Ketipung, Tambur. Cara nabuh dithuthuk (bedhug, tambur)
dikebuk/ keplak/ tabok (kendhang).
2. Wujud
Wilahan (carane nabuh dithuthuk)
a. Gender
b. Slenthem
c. Gambang
d. Demung
e. Saron
f. Peking
3. Wujud
Wilahan Pencon (carane nabuh dithuthuk)
a. Slentho
b. Gong
Kemodhong
c. Kecer
4. Wujud
Pencon (cara nabuh dithuthuk, jagur)
a. Bonang
b. Kethuk
c. Kenong
d. Kempyang
e. Kempul
f. Gong (gong ageng, gong suwukan)
5. Wujud
Kawatan
a. Rebab
(carane nabuh digesek)
b. Siter
(carane nabuh dipethik/ cuwik)
c. Clempung
(carane nabuh dipethik/ cuwik)
6. Wujud
Pipa
a. Suling
(cara ngungelaken disebul)
LELAGON
Lelagon Pangatag, Laras Pelog Pathet Nem
Wadon :
Bapakne wanci esuk
Tlaten temen kowe tenguk tenguk
Ngelingono ning pawon kendile ngguling
Lanang :
Lha iku a rak butuhmu
Isen isen njroning pawon
Wadon :
Iyo bener kandhamu
Pawon iku dadi kwajibanku
Ning pikiren beras entek bumbu tapis
Lanang :
Yen ngunu aku seng kujur
Opo sing kudu tak adol
Wadon :
Ojo keladuk gemblung
Uwong lanang mung kawitan dengkul
Opo seneng yen brayatmu podo klingsir
Lanang :
Mungko aku seneng nganggur
Mangan turu omong kosong
Wadon :
Ambok welas anakmu
Galo kae ono kebon jembrung
Sregepana olah lemah ditanduri
Lanang :
Aku njaluk sangu pacul
Tumandhang anggarap kebon
GUGUR GUNUNG
Ayo ayo kanca kanca
Ngayahi karnaying praja
Kene kene kene kene
Gugur gunung tandang gawe
Sayuk sayuk rukun bebarengan ro kancane
Lilo lan legawa kanggo mulyaning negara
Siji loro telu papat
Maju papat papat
Diulang-ulangake mesthi enggal rampunge
Holobis kontul baris
Holobis kontul baris
Pustaka :
Tidak ada komentar:
Posting Komentar